УИХ-ын чуулган сар шинийн босгон дээр завсарласан. Та тойргийнхоо иргэд сонгогчидтой уулзаж амжив уу?

 

Сар шинээс өмнө тойргийнхоо бүх хорооны иргэдтэй уулзалт хийж УИХ болон ЗГ-ын бодлого шийдвэрийг танилцуулж, и

ргэдийнхээ санал хүсэлтийг сонслоо. Мөн тойргийнхоо далаас дээш насны буяныг хураасан ахмадуудад сар шинийн өмнө хүндэтгэл үзүүлж гарын бэлэг гардуулсан. Энэ үеэр тойрогтоо хийсэн ажил, санаачилсан хууль тогтоомж мөн МАН-ын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтийн талаар танилцуулга хийлээ. Засгийн газраас гаргасан олон шийдвэрт тухайлбал, тэтгэвэр нэмсэн, боловсролын зээлийг хүүгүй болгосон, насны хишиг, цалинтай ээж хөтөлбөр, тэтгэвэрт гарах насаа өөрөө сонгох боломжтой болсон, ХАОАТ-ыг нэг шатлалтай болгосонд иргэд ихэд талархалтай хандаж байна.

 

Та тойрогтойгоо нягт уялдаатай ажилладаг. Танай тойрогт тулгамдсан асуудлууд хэр байна. Хэрхэн шийдвэрлэж байна вэ?

 

 Миний хувьд Баянзүрх дүүргийн Сансар, Дарь-Эхийн хороодоос сонгогдсон. Энэ зургаан хороонд 60 мянга орчим хүн амьдардаг, зарим хороод маань 15-18 мянга орчим хүн амтай, нягтаршил ихтэй. Тулгамдсан асуудлууд их. Жишээ нь БЗД-ийн II хороо байгуулагдаад 60 орчим жил болж байгаа ч төрийн өмчийн нэг ч сургууль, цэцэрлэггүй байна. Ганц худгийн орчим  Жамсран уулын өврөөс жил бүр орж ирэх үерийн ус Дарь-Эхийн гэр хорооллын айл өрхүүдэд маш их хүндрэл учруулдаг. Үерийн ус хашаа, гудамжаар нь дүүрч  гэр орондоо ч орж чадахгүйд хүрдэг. Иймээс 2018 оны улсын төсөвт Ганц худгийн амнаас уруудсан үерийн далан байгуулах, II хороонд 150 ортой цэцэрлэгийн барилга худалдаж авах санхүүжилтийг тусгалаа. Мөн 48-р сургууль спорт заалны шинээр барих ажлыг энэ онд эхлүүлнэ. ХХЕГ-ын өмнөх талбайд Спорт цогцолбор бариулах, Сансарын нэлээн хэдэн нийтийн эзэмшлийн байрны дээвэр засварлуулах, авто зам шинэчлэх, гудамжны гэрэлтүүлгийг нэмэгдүүлэх гээд олон ажлуудыг 2018 онд гүйцэтгүүлэхээр төлөвлөөд байна. 

 

2017 оны УИХ-ын намрын чуулганы үйл ажиллагааг та хэрхэн дүгнэх вэ?

 

УИХ-ын намрын чуулган амжилттай хуралдаж дууссан. Нэгдсэн чуулганаар 125 хууль, УИХ-ын 54 тогтоол хэлэлцэн баталсан. 

Улсын Их Хурал Монгол Улсын 2018 оны төсвийн тухай хуулийг эдийн засгийн бодит өсөлтийг үндэслэлтэй тогтоох, төсвийн орлогыг нэмэгдүүлж, зарлагыг бууруулах зарчмыг удирдлага болгон хэлэлцэж баталсан. Эдийн засгийн бодит өсөлтийг 4.2 хувьд, нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогыг 7.2 их наяд төгрөгт хүргэхээр төлөвлөж, төсвийн нийт зарлагыг 9.6 их наяд төгрөг байхаар тооцсон.

2018 оны төсөвт нийт 32 сургууль, 87 цэцэрлэг шинээр барьж, 29 сургууль, 15 цэцэрлэгийн барилгыг өргөтгөх зардлыг шийдвэрлэснээр гурван ээлжээр хичээлэлдэг сургуульгүй, сугалаагаар хүүхдээ цэцэрлэгт өгдөг байдлыг халах боломжийг УИХ-аас бүрдүүлсэн. Намрын чуулганаар бид төрийн бодлого, үйл ажиллагааны залгамж чанар, төрийн албаны мэргэшсэн, тогтвортой байдлыг хангах үр дүнтэй механизм бүрдүүлэх, төрийн албан хаагчийн ажлын гүйцэтгэл, үр дүнг үнэлэх, ёс зүй, сахилга хариуцлагын тогтолцоог бэхжүүлэх шинэчлэлийн томоохон алхам хийж чадсан.  

 

Та 4 ба 6 хүүхэд төрүүлсэн ээжүүд Алдарт эхийн одон авах хуулийг батлуулсан. Өмнөх парламентын үед санаачилж байсан Эх, олон хүүхэдтэй өрх толгойлсон эцэг, эхэд тэтгэмж олгох тухай болон малчдын тэтгэврийн насыг наашуулах тухай  хуулиуд тань батлагдаад хэрэгжиж эхэллээ. Иргэн бүрийн амьдралд бодит өгөөжөө өгсөн хэмээн олон хүн ам сайтай байна?

 

Эдгээр хуулиудыг хэрэгжүүлж эхэлж байгаад баяртай байна. Ард иргэд ч их талархаж байгаа. 2016 оны байдлаар  Монгол Улсад 80 гаруй мянган өрх толгойлсон эхчүүд байгаа нь нийт өрхийн 10 орчим хувийг эзэлж байна. Эднээс 18 хүртэлх насны хүүхэдтэй 40.0 гаруй мянга ээж, 8000 орчим аав байгаа бол  80 гаруй хувь нь 5 хүртэл насны хүүхэдтэй байна. Бага насны хүүхэдтэй ганц бие хүмүүст хөдөлмөр эрхлэх боломж хязгаарлагдмал, орлогын эх үүсвэр багатай, олсон орлого нь гэр бүлийн хэрэгцээнд хүрэлцдэггүй нь хүүхдээ эрүүл өсгөн бойжуулах, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээнд бүрэн хамруулахад бэрхшээл учруулдаг нь амьдралын бодит үнэн.  Энэ хууль батлагдсанаар “Цалинтай ээж” хөтөлбөрийн дагуу 0-3 насны хүүхдээ асарч байгаа 135 мянга орчим ээжид сар бүр 50 мянга, 3 болон түүнээс дээш хүүхэдтэй өрх толгойлсон 16.5 мянга орчим эх, эцэгт улирал тутам 240 мянган төгрөг авахаар болж байна. 

Мөн малчдын тэтгэврийн насыг бууруулснаар 2018 онд 13.5 мянган малчин өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгох эрх нь үүсч байна. Малчид маань төрд ямарч дарамтгүйгээр үр хүүхдээ сургаж хүмүүжүүлж, гэр бүлээ авч явахын зэрэгцээ жилийн дөрвөн улиралд байгаль цаг уураас шууд хараат нөхцөлд  мал сүргээ даган хариулах, хамгаалах гэж өдөр, шөнийн ээлжгүй, ажил, амралтын горимгүй, халуун, хүйтэнд ялгаагүй гадаа гандаж, хөдөө хөхөрч ажиллаж байдгаас эрүүл мэнд, хөдөлмөрийн чадвар нь буурч, дундаж наслалт нь харьцангуй доогуур байгаа нь бидэнд малдаа анхаарахаас илүүтэй хүндээ анхаарах нь чухал болоод гэдгийг  харуулж байна. 

 

 

 

Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийн талаар иргэдээс авсан санал асуулга хэр бодитой гэж үзэж байна вэ. Иргэд уг асуудлын мөн чанарыг хэр ухамсарлаж дүгнэлт өгсөн гэж үзэж байна вэ?

 

Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах ажлын хэсгийн ахлагчаар хамгийн их туршлагатай парламентч Д.Лүндээжанцан ажиллаж байгаа. Үндсэн хуулийн өрнөл, хөгжил, үр нөлөөг цогцоор нь ярих, дүгнэх хэмжээнд бэлтгэгдсэн улстөрч л дөө. Хуулийн төслийн нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх нөлөөллийг урьдчилан харж чухал гэж үзэж буй зүйл заалт оруулахдаа заавал улс төрийн болоод нийгмийн олон талт зөвшилцөлд хүрсэн байх ёстой. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах бодит хэрэгцээ шаардлагын асуудлаар иргэд, судлаачид, засаглалын институт, эрх мэдлийн асуудал руу хэт хэлбийж, Үндсэн хуулийн амин чухал хэсэг болсон хүний эрхийн хамгаалалт, механизмыг боловсронгуй болгох чиглэлд доривтой өөрчлөлт орохгүй байна хэмээн шүүмжилж байсан нь бий. Тэрчлэн Үндсэн хуулинд зах зээлийн эдийн засгийг зохицуулах механизмтай холбоотой заалт хангалтгүй байна гэж үзэж байна. 

Эдгээр чиглэлд ажлын хэсэг анхаарал хандуулсан уу эсвэл зөвхөн нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийн бичвэрийн хүрээнд ажиллаж байгаа юу гэдэг нь анхаарах асуудал мөн. Нэгэнт цаг зав, зардал гаргаж байгаа учраас уг асуудалд өргөн олны байр суурийг нааштай хүлээн авч цаашдаа ч анхаарч үзэх хэрэгтэй юм. Үндсэн хуулийг өөрчлөх бодит хэрэгцээг харахдаа засаглалын институтын эрх мэдлийн асуудал руу хэтэрхий хэлбийж өөрчлөлтөө хийчих гээд байна гэж хэлж байгаатай санал нэг байна. Нөгөө талаасаа Үндсэн хуулийн амин чухал хэсэг болсон хүний эрхийн хамгаалалт эдийн засгийн зохицуулалтын механизмыг талаасаа боловсронгуй болгох чиглэлд ямар өөрчлөлтийг хийх вэ? гэдгийг олон нийт хүлээж байгаа нь тодорхой юм.  

 

УИХ-ын гишүүдэд хариуцлага тооцдог байхыг иргэд олонтаа хүсдэг. Мөн шаарддаг. Ийм хууль зайлшгүй гарах шаардлагатай юу? 

 

Үндсэн хуулийн хэлэлцүүлгийн явцад УИХ-ын гишүүдэд хариуцлага тооцох тухай санал оруулахыг их яригдсан. Энэ нь ч зөв гэж бодож байна. Тойрогтоо ажилладаггүй, худлаа ярьдаг, чуулгандаа суудаггүй гишүүдэд  ард олон дахин итгэл хүлээлгэдэггүй.  Би Монголын ард түмний мэргэн сонголтод итгэдэг. УИХ-ын гишүүн байх хүн хэр бэлтгэгдсэн, ямар чадвартай, ямар шалгууртай хүн байх вэ гэдэг дээр иргэд олон санал гаргадаг. УИХ-ын гишүүний нас залуу байна гэсэн шүүмжлэл ч тавьсан. Төр, ард түмний гүүр болж ажиллахаар улс төрд орж ирэхэд хувь хүн өөрөө өөрийгөө бэлдэх хэрэгтэй байдаг. Баклаврын ширээнээс УИХ-ын гишүүнээр сонгогдоно гэдэг нь хувь хүнийхээ хувьд бүрэн төлөвшөөгүй, ард түмний амьдралаас тасархай, ажил амьдралын туршлагагүй байх нь мэдээж. Тийм учраас УИХ-ын гишүүнээр сонгогдох насны босгыг 35-аас дээш болгоё гэсэн  саналыг сонгогчид хэлдэг. Төрийн хар хайрцагны бодлого, төрийн өндөр босго, шалгуур болзлыг бүрэн хангах шигшмэл сайн багийг улс төрийн дээд түвшинд оруулж ирэх ёстой. УИХ-ын гишүүн бол өндөр хариуцлагатай ажил. Эрх мэдэл, хариуцлагыг сүүдэр мэт дагах ёстой зүйл бол хувь хүний болоод улс төрийн соёл, аливаа асуудлын голчыг олж хандах өндөр мэдрэмж, соргог чанар юм. УИХ-ын гишүүн өөрийн ярьсан хэлсэн зүйл “туйлын үнэн” мэт туйлшран хандаж болохгүй. Өөрөөсөө илүү үнэнд ойр, амьдралд ойрхон, шинжлэх ухаанч үзэл баримтлалд ойр дөт үзэл бодлыг дагаж чаддаг, хүлээн зөвшөөрч чаддаг чанарт хичээнгүйлэн сурах ёстой. 

 

УИХ-ын 76 гишүүн Засгийн газрын ажилд болон бүх зүйлд оролцож гүйцэтгэх засаглалын эрх мэдлийг хумьснаар сөрөг үр дагавар гардаг тухай ярьдаг. Үндсэн хуульд энэ тал дээр ямар өөрчлөлтүүд тусгагдах бол?

 

Монгол Улс Үндсэн хуулиндаа парламентын засаглалтай улс гэж тодорхойлдог. Гэвч манай тогтолцоо олон оронд байдаг сонгодог парламентын засаглалаас өөр, завсрын шинжтэй. Товчоор хэлэхэд парламентын засаглалтай орны гүйцэтгэх засаглалын тэргүүнд байдаг хамгийн чухал эрх мэдэл манай Ерөнхий сайдад байдаггүй учраас хөгжилд саад болдог нь үнэн. 

Ерөнхий сайд нь сайд нараа томилж, чөлөөлж, Засгийн газраа өөрөө байгуулах эрхийг нь өгчих хэрэгтэй. Энэ бол сонгодог парламентын загвар мөн. Гэтэл манайд эрх мэдэл нь бодит байдал дээр УИХ-д байдаг. Өөрөөр хэлбэл хамгийн чухал гүйцэтгэх  эрх мэдлийг  УИХ нь  Засгийн газрын тэргүүнтэйгээ хуваалцдаг болсноор улс төрийн хямралын суурийг тавьж байна.  Хүчтэй, төвлөрсөн гүйцэтгэх засаглалтай, хүчтэй лидер толгойлсон улс орон л хурдтай хөгждөгийг бид харж байна. Улс орны хөгжилд  гүйцэтгэх засаглал маш чухал үүрэгтэйг амьдрал харуулсаар байна.  Гэтэл манайд парламентын гишүүд сайд томилж, чөлөөлөхөд оролцдог учраас 76 Ерөнхий сайдтай болчихжээ гэж иргэдийн ярьдаг нь оргүй зүйл биш ээ. Парламент сандал суудлын  тэмцлийг даамжруулж, улс төрийг тогтворгүйжүүлдэг гол газар болж байна. Парламент бол хууль, бодлогыг нь батлаад  хэрэгжилтийг нь харж хянаж л байх үүрэгтэй шүү дээ. Өнгөрсөн хугацаанд нэг Ерөнхий сайд  дунджаар хоёр жилээс бага хугацаанд  ажилласан байх жишээтэй. Үүнээс төрийн залгамж шинж чанар хэрхэн алдагдаж байгааг бид харж, мэдэрч байгаа. Засаглал хямарсныг хүн бүр ярьж, санаа зовж байгаа энэ үед Үндсэн хуулиндаа өөрчлөлт оруулснаар сонгодог парламентын  засаглалтай болох өөрчлөлтийг яаравчлан хийх хэрэгтэй.

 

Ерөнхийлөгчийн эрх мэдлийг хумих гэлээ гэж АН-ынхан мэдэгдэж байсан нь бий? Тэд сөрөг хүчин гэдэг талаасаа асуудалд ингэж хандаад байна уу?

 

Үндсэн хуульд “Монгол Улсын Ерөнхийлөгч төрийн тэргүүн, Монголын ард түмний  эв нэгдлийг илэрхийлэгч мөн” гэсэн суурь зарчимтай. Монгол Улсын төрийн тогтолцооны  өнөөгийн хүрсэн түвшин, цаашдын төлөв байдлыг харгалзан  харьцангуй бие даасан эрх бүхий  Ерөнхийлөгчтэй байх саналыг тэр үед бид сонгож авсан. Монгол улсын Ерөнхийлөгч бүх ард түмнээс сонгогддож байгаа учраас хууль санаачлах эрх мэдлийг нь хумиж болохгүй гэж үзэж байна. Одоо бид Ерөнхийлөгч хууль тогтоох, шүүх, гүйцэтгэх засаглалын үйл ажиллагааг холбож, тэдний хоорондын харилцаанд  үүсч болох зарим  ээдрээтэй асуудлыг  зохицуулах, тэнцвэржүүлэх, тэнцвэржилтыг яаж хадгалах, эрх мэдлийн хуваарилалтын баланс хаанаа алдагдчихаад байна гэдгийг зайлшгүй ярилцаж, зөвшилцөлд хүрэхээс аргагүй. 

Ерөнхийлөгчид үндэсний эв нэгдлийг хангах чиглэлээр олон асуудлуудыг шийдвэрлэх боломж, шаардлага байна. Улс төрч бүрийн амны уншлага эв нэгдлийн тухай болж, улс төрийн нам бүрийн үзэл баримтлалаас ханхалдаг боловч хэлбэр төдий уриа лоозон мэт л байна. Монгол улсын Ерөнхийлөгч эв нэгдэл тогтоох, үндэсний язгуур эрх ашгийг хангах чиглэлээр олон ажил санаачлан улс төрчид, улс төрийн намуудын эв нэгдлийг хангаж ажиллавал сайн Ерөнхийлөгч хэмээн түүхэнд үнэлэгдэнэ. 

 

Монгол улсын Үндсэн хуулинд нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны нэгжийн асуудлаар ямар өөрчлөлт хийх шаардлагатай вэ?

 

Өөрчлөх шаардлага бий. Сүүлийн үед дүүрэг, хороо, суманд ажил цалгардаж, иргэд маань сонгуулиас сонгуулийн хооронд амьдардаг болчих гээд байна. Олон сонгууль хийж ард түмнээ хооронд нь талцуулж, хэрэлдүүлж суух шаардлага байхгүй гэж боддог. Тухайлбал, багийн Засаг даргын сонгууль хийхэд хэн олон ах дүүтэй нь томилогдож байна. Иргэдийн хурлын арав, хорин төлөөлөгчийг лоббидож ажиллахад л сум, дүүргийн Засаг дарга болчихож байна. Сум, дүүрэг, хорооны Засаг дарга маш муу ажиллаж байгаа талаар иргэд их гомдол гаргадаг. Гэтэл дээд шатны дарга нарт нь хариуцлага тооцох эрх мэдэл нь алга. Хариуцлагыг хэрхэн тооцох вэ гэхээр дахиад л сонгуулиар шийдвэрлэх эрх зүйн орчинтой байгаа нь тогтолцооны том гажуудал юм. Ажлаа хийж чадахгүй байгаа даргыг чөлөөлөх, томилох эрх мэдлийг нь дээд шатны даргад өгөх хэрэгтэй. Өнөөдөр нэг дүүргийн 350 мянган иргэний эрх ашиг хохирч байхад дүүргийн Засаг даргад хариуцлага тооцох эрх мэдэл хотын даргад байхгүй л байна шүү дээ. Энэ алдаагаа Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөөр засах зайлшгүй шаардлагай.

 

Улс төрчийн хувьд ямар асуудал таныг хамгийн ихээр эмзэглүүлдэг вэ?

 

Аливаа улс орны хөгжлийг нураан сүйтгэгч гурван хүчин зүйл буй тухай судлаачид сүүлийн үед ихээхэн бичих болжээ. Иргэд, залуучууд маань нийгмийн сүлжээнд хэт автаж, сурч боловсрох, хөгжих дэвжих ихэнх цагаа  зарцуулж, интернетийн үнэн худал  мэдээлэлд хэт их автдаг болсонд эмзэглэдэг. Бид ирээдүй хойч залуу үеэ чадавхжуулж, хүсэл тэмүүллийг нь зөв чиглүүлж, төлөвшүүлэхэд онцгой анхаарах цаг болсон. Сошиалд ботид байдлыг гуйвуулж үнэнг худал болгож, худлыг үнэн болгож, бусдыг гүтгэн доромжилж, хэрүүл тэмцлийн галыг өрдөн нийгмийг талцуулж байна. Хуулийн дагуу энэ байдлыг хязгаарлах хэрэм хана босгох зүй ёсны шаардлага буй болж байна. Хүн ард нь сахилга дэг журамтай бие биенээ хүндлэн хайрладаг улс орнууд л өнөөдөр тогтвортой хөгжиж байна шүү дээ. 

 Мөн Богино хугацаатай тогтворгүй засаглал аливаа улс орны хөгжлийн тушаа  сүйтгэгч хүчин зүйл болж байна. Хөрш зэргэлдээ Хятад, Орос, Казакстан улс дор хаяж 10 жилийн засаглалтай байснаараа хэрхэн хөгжиж буйг бид бэлхнээ харж сууна. Монголчууд дөрвөн  жилийн хоёр жилд нь гурван сонгууль хийдэг, улмаар Засгийн газраа огцруулдаг. Дунджаар өнгөрсөн жилүүдэд жил хагасын хугацаатай л ажилласан байдаг. Ийм нөхцөлд алсын хараатай, урт хугацааны тогтвортой бодлого төлөвлөлт, бодлогын уламжлалт чанар үр дүнгийн тухай ярих боломжгүй. 

Бид  хөгжлийн зааг дээр  дөнгөж тэмтчиж байгаа атлаа хэт үрэлгэн сэтгэхүйгээр ажиллаж, амьдарч тэр нь бүр дадал зуршил болжээ. Мянга ч хүрэхгүй хүнтэй сум, нэг зуу ч хүрэхгүй хүүхэдтэй сургууль гэхчлэн үрэлгэн байдал газар авчээ. Баян чинэлэг орнууд ч нийгмийн үйлчилгээг хүнд хүргэхдээ хэт үрэлгэн байдлаас зайлсхийдэг юм билээ. Улс орондоо хийж чадаж байгаа болон чадах боломжтой бүхий л зүйлээ гаднаас валютаар авахыг хориглож, өөрсдөө хийж, хэрэглэж занших тийм эх оронч сэтгэхүйг иргэддээ төлөвшүүлмээр байна. Монголчууд бид тулга тойрсон  хэрүүл тэмцлээ эцэслэж, даацтай хөгжлийн замаар урагшлах цаг нэгэнт болсон. Хүн хүнээ хүндэлж хайрладаг ард түмэн эв нэгдэлтэй, хөгжиж байна. Бидэнд тийм ирээдүй хувь заяа бий. 

 

-Сүүлийн жилүүдэд дэлхийн улс орнуудад тогтвортой хөгжлийн талаар их ярьж байна.  Монгол улс “Тогтвортой хөгжлийн зорилт-2030” хөгжлийн баримт бичгээ баталсан. Энэ зорилтын хэрэгжилтийн талаар та бүхэн асуулга тавьсан байна лээ. Гол агуулга нь юу вэ?

 

Тогтвортой хөгжилд хүрэх түлхүүр нь нийгмийн тэгш бус байдлыг багасгаж, баян хоосны хэт их ялгааг бууруулж, ирээдүй хойч үедээ хор хөнөөл учруулахгүйгээр  хэнийг ч ардаа үлдээхгүйгээр, хүн бүр хөгжлийн үр шимийг хүртэж, эх дэлхийгээ хайрлан хамгаалах юм.  Өөрсдийн амьдралын хэв маяг, хөрөнгө оруулалт, бизнес, үйлдвэрлэл болон хэрэглээнийхээ арга барилыг өөрчлөх, хариуцлагатай байдлыг бий болгох явдал нь чухал байна. Наад зах нь эрчим хүчний хэрэглээгээ багасгаж, хог хаягдлаа ангилан ялгаж хаяж сурах, түүнийгээ баялаг болгон дахин ашиглаж, дахин боловсруулж сурах, орон нутгийн бизнесийг дэмжих, гол горхи болон бэлчээрийг бохирдуулж байгаа хог хаягдлыг түүж хэвшмээр байна. Өнөөдөр бидний хийж буй үйлдэл бүхэн ирээдүй хойч үеийнхэнд сургамж болж,  өөрчлөлтийг авчирах болно.

Тогтвортой хөгжлийн зорилт батлагдсанаас хойш даруй гурав дахь жилийнхээ нүүрийг үзэж байгаа ч зорилтод тусгагдсан хөгжлийн бодлого, зорилтууд хэрхэн хэрэгжиж байгаа талаарх мэдээлэл хангалтгүй. Иймээс Засгийн газраас мэдээлэл авах зорилгоор бид асуулга тавьсан юм.