Эдүгээ Монголын Үндэсний музейд буй  "Ялтсан хуягт гутал" дурсгал нь XV-XVI зууны үед холбогддог, ижил төрлийн дурсгал байхгүй цорын ганц гэдгээрээ онцлог юм.

 

 

Уг гутлыг 1953 онд Архангай аймгийн орон нутаг судлах кабинетийн эрхлэгч н.Самдан Хангай сумын V багийн иргэн Раашнямын Дашрагчаа эмгэнд хадгалагдаж байсныг авч тухайн үеийн Төв музейд газарзүйч эрдэмтэн О.Намнандоржоор дамжуулан Улаанбаатар хотноо илгээсэн ажээ. Эрдэмтэн Х.Пэрлээ гутлын тодорхойлолтыг бичиж хэвлүүлсэн нь эдүгээ уг үзмэрийн талаар өгүүлэх үнэт эх сурвалж болдог.

 

Дайны зориулалттай зуны бойв гутал нь боловсруулсан нимгэн булигааран гадартай, ялтсан дотортой түүний дотор нимгэн эсгий зөөлөвчтэй, зулагтай, товшмол ултай мөлгөр бөөрөнхий хоншоортой. Түрийнээс дээш өвдөг халхлах омгоос нарийн суран оосроор дээш татаж сойх татуургатай. Үүнийг түнэ гэдэг. Энэ гутлыг XV-XVI зууны үе Монголын түүхийн бага хаадын үед холбогдоно хэмээн эрдэмтэн Х.Пэрлээ үзжээ.

 

 

Харин эрдэмтэн Бямбын Ренчин уг гутлыг XIII зууны үед хамааруулж үзэж байсан гэдэг. Гутлын ялтас нь нэг ижил хэмжээтэй олноор үйлдвэрлэгдсэн, сайн боловсруулалтай байсныг судлаачид тэмдэглэдэг.

Монголын Үндэсний музейн алтан сан хөмрөгөөс: Ялтсан хуягт гутал